|
||||||||
|
||||||||
|
Proces karnoskarbowy bez udziału sprawcy
Marek Michalec
konsultant podatkowy W przypadku przestępstw pospolitych dopóki organy ścigania nie ujmą sprawcy, chociażby był znany, nie może odbyć się postępowanie sądowe. W prawie karnym skarbowym nie ma takiej konieczności, przewiduje ono bowiem możliwość przeprowadzania postępowania w stosunku do osób nieobecnych. Kodeks karny skarbowy (dalej: k.k.s.) oprócz postępowania przygotowawczego i sądowego rządzącego się ogólnymi zasadami przewiduje także w specyficznych sytuacjach możliwość zastosowania postępowań szczególnych. Jednym z takich wyjątkowych rodzajów procedury jest postępowanie w stosunku do nieobecnych unormowane w art. 173-177 k.k.s. Postępowanie w stosunku do nieobecnych nie występuje w kodeksie postępowania karnego. Ze względu jednak na charakter przestępstw i wykroczeń skarbowych ustawodawca zdecydował się na unormowanie takiej procedury w prawie karnym skarbowym. Procedura ta zapewnia skuteczne przeprowadzenie postępowania i wydanie orzeczenia w stosunku do nieobecnych - ukrywających się, przebywających za granicą sprawców czynów zabronionych. Ma to szczególne znaczenie w przypadkach przestępstw i wykroczeń celnych, gdzie bez możliwości zastosowania tej procedury często organy byłyby wręcz bezradne. Kto jest nieobecnym Postępowanie w stosunku do nieobecnych można stosować tylko w razie zajścia określonych przesłanek pozytywnych, czyli dopuszczających jego przeprowadzenie. Procedurę taką można zastosować wobec sprawców zarówno przestępstw, jak i wykroczeń skarbowych, gdy:
WAŻNE
Przesłanki zastosowania postępowania w stosunku do nieobecnych odnoszą się nie tylko do sprawcy, mają także zastosowanie w przypadku podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej (art. 173 § 3 k.k.s.) Jak widać, za osobę nieobecną można uznać sprawcę, który przebywa za granicą. Trzeba jednak zaznaczyć, że musi on tam przebywać stale, a więc nie będzie możliwe przeprowadzenie omawianego postępowania w przypadku np. czasowego wyjazdu do pracy za granicę. Jednak gdy sprawca jest poza granicami kraju, lecz nie ma zamiaru stale tam przebywać, organ prowadzący postępowanie karnoskarbowe może je zawiesić ze względu na długotrwałą przeszkodę uniemożliwiającą prowadzenie postępowania. Taka praktyka organu jest uzasadniona zwłaszcza w przypadku, gdy czasowa nieobecność sprawcy może spowodować przedawnienie karalności danego czynu zabronionego. WARTO WIEDZIEĆ
Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe. Do okresu przedawnienia nie wlicza się zatem także czasu, w którym postępowanie było zawieszone. Druga przesłanka dopuszczalności postępowania w stosunku do nieobecnych ma na celu umożliwienie przeprowadzenia przez organy postępowania w stosunku do sprawcy, gdy nie można za pomocą dostępnych środków ustalić miejsca jego pobytu lub zamieszkania w kraju (np. sprawca ukrywa się w czasie postępowania przygotowawczego). Przebieg postępowania Postępowanie w stosunku do nieobecnych opiera się na ogólnych zasadach procedury karnej, z zastrzeżeniem, że nie stosuje się w niej przepisów, których stosowanie wymaga obecności oskarżonego lub podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej. Z oczywistych względów reguła taka jest nieodzowna. Niemożliwe jest w ramach takiego postępowania np. przesłuchanie w charakterze podejrzanego, dokonanie konfrontacji, zaznajomienie z materiałem dowodowym itd. Fakt, że w postępowaniu w stosunku do nieobecnych sprawca (oskarżony) nie ma możliwości skorzystania ze swoich uprawnień procesowych, budził wiele kontrowersji. Zdaniem niektórych naruszane jest w ten sposób prawo osoby do rzetelnego procesu karnego. Na gruncie tych wątpliwości omawiane przepisy k.k.s. stały się przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. Skarżący sąd uważał, iż to, że k.k.s. nie przewiduje obowiązku ogłoszenia oskarżonemu postanowienia o przedstawieniu mu zarzutów, powoduje, że postępowanie w stosunku do osób nieobecnych toczy się bez zastosowania przepisów dotyczących gwarancji procesowych. Zdaniem pytającego sądu naruszało to konstytucyjnie zagwarantowane prawo do rzetelnego procesu karnego, a w szczególności prawo do powiadomienia osoby, wobec której toczy się postępowanie, o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niej oskarżenia; prawo posiadania odpowiedniego czasu i możliwości przygotowania obrony; prawo do obrony (osobiście lub poprzez ustanowienie obrońcy), a także prawo do przesłuchania świadków oraz żądania przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach, jak świadków oskarżenia. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił jednak tego stanowiska (patrz ramka). W przypadku spełnienia opisanych tu warunków organ prowadzący postępowanie wydaje postanowienie o zastosowaniu postępowania w stosunku do nieobecnych. W postępowaniu przygotowawczym w sprawach o przestępstwa skarbowe, w sytuacji gdy wydał je inny organ niż prokurator, postanowienie takie wymaga jego zatwierdzenia. WAŻNE
Tryb postępowania wobec nieobecnych jest logiczną konsekwencją obowiązywania w polskiej procedurze karnej zasady legalizmu (obowiązku ścigania przestępstw). W postępowaniu tym, ze względu na nieobecność oskarżonego, ograniczenia doznają niektóre zasady postępowania karnego. Ograniczenia te mają jednak charakter czasowy i zależą od woli sprawcy. W momencie poddania się przez sprawcę ocenie organów wymiaru sprawiedliwości uzyskuje on możliwość powtórzenia procesu karnoskarbowego na zasadach ogólnych. Zarówno prawo do obrony, jak i prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd zależy więc wyłącznie od tego, czy podejrzany dobrowolnie się przed nim stawi. Przepisy regulujące zasady postępowania wobec nieobecnych, odmiennie od zasad ogólnych procesu karnoskarbowego, nie są zatem sprzeczne z Konstytucją RP ani z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. (Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 lipca 2002 r., sygn. akt P 4/01). Gwarancją realizacji uprawnień oskarżonego w przedmiotowym postępowaniu jest wyznaczenie obrońcy z urzędu. Prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza zatem nieobecnemu oskarżonemu obrońcę z urzędu, którego udział jest obowiązkowy zarówno w czasie trwania postępowania przygotowawczego, sądowego w pierwszej instancji, jak i w postępowaniu odwoławczym. Zasady te są stosowane odpowiednio do podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej, gdy nie ma on pełnomocnika. Wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego dla nieobecnego podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa. Ustawodawca przewidział również sytuację, w której sprawca się odnalazł, wrócił do kraju czy też został ujęty przez organy ścigania już po wydaniu orzeczenia w danej sprawie. W takim przypadku w razie osobistego zgłoszenia się skazanego do dyspozycji sądu lub ujęcia skazanego doręcza mu się odpis prawomocnego wyroku. Na wniosek skazanego złożony na piśmie w zawitym terminie 14 dni od daty doręczenia sąd, którego wyrok się uprawomocnił, wyznacza niezwłocznie rozprawę, a wydany w tej instancji wyrok traci moc z chwilą stawienia się skazanego na rozprawie. WAŻNE
Ponieważ w większości spraw karnoskarbowych prowadzone jest dochodzenie, a nie śledztwo, proces sądowy najczęściej przeprowadzany jest w trybie postępowania uproszczonego. Postępowanie to dopuszcza przeprowadzenie postępowania sądowego nawet w przypadku niestawienia się na rozprawie oskarżonego, warunkiem takiej dopuszczalności jest doręczenie mu prawidłowo wezwania. Ponadto gdy nie stawił się zarówno oskarżony, jak i jego obrońca, sąd może wydać wyrok zaoczny. Rozprawy głównej nie można jednak przeprowadzić w czasie nieobecności oskarżonego, jeżeli usprawiedliwiwszy swe niestawiennictwo, wnosił o jej odroczenie. Jak widać, w przypadku gdy skazany zgodzi się z wydanym pod jego nieobecność wyrokiem, wystarczy, że nie wystąpi ze wspomnianym wnioskiem w ustawowym terminie, wtedy orzeczenie staje się wykonalne. Ponadto warto zaznaczyć, że sam wniosek skazanego o wyznaczenie ponownie rozprawy nie powoduje uchylenia prawomocnego orzeczenia. Wyrok wydany w postępowaniu w stosunku do nieobecnych traci moc dopiero, gdy skazany stawi się na nowo wyznaczonej rozprawie. Gdy spełniony zostanie ten warunek, postępowanie w sprawie rozpoczyna się od początku i podlega już zasadom ogólnym.
Podstawa prawna
WARTO WIEDZIEĆ
Nowa wysokość zasiłku dla bezrobotnych Minister Pracy i Polityki Społecznej obwieścił nową wysokość zasiłku dla bezrobotnych. Od 1 czerwca 2007 r. wysokość zasiłku dla bezrobotnych wyniesie 538,30 zł. Podstawa prawna: l art. 72 ust. 8 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001 ze zm.) l obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych (Dz.U. nr 29, poz. 326) Treść artykułu dotyczy stanu prawnego obowiązującego w czasie opublikowania go w piśmie.
|
|
||||||
Hotelarz Rynek Turystyczny
Restauracja Polski Jubiler
Zapoznaj się z naszym portalem pisma branżowego Polski Jubiler |